Schools Manuscripts.
Cáit Ní
Chróinín, Inse Beag, Béal Atha'n Ghaorthaidh.
Rang a hOcht.
Is beag
tigh mór-thimpal na h-áite seo atá gan ciseán nó
dhó. Rud an-úsáideach iseadh an ciseán
chun cabáiste nó prátaí nó móin do thabhairt
isteach. Fadó do bheadh duine nó
beirt as gach tig ábalta ar chiseán do dhéanamh
ach anois níl ach beirt nó triúr as an ndúthaigh
go léir ábalta ar cheann do dhéanamh.
Baintear úsáid as málaí anois chun gach aon nídh
a dhéanamh.
Chun ciseán do dhéanamh do
chaithfá ocht gcinn déag de shlata fhada láidre
do cur ina seasamh ar an dtalamh. Sáidhthe
a ghlaodhtar ar na tslait sin. Deintear
buinne an bhéil(rim-wale) annsan. Is deachra an
buinne sin do dhéanamh ná aon chuid eile den
chiseán. Mura ndéanfá an buinne sin sa
cheart do sgaoilfeadh sé nuair a thógfá an
ciseán as an dtalamh. Má bhíonn na sáidhte
fada a ndóthain deineann siad cuid den ciseán i
dteannta an buinne.
Do thosnófá ar bhuinne eile
annsan agus do dhéanfadh na slata sin smuit eile
den chiseán. Do thosnófá ar an dtríú
buinne annsan agus do leanfá ort go dtí go
mbeadh sé i n-am "buinne na tóna" do cur ann.
D'iompófá na sáidhte treasna annsan agus do
chríochnóchadh na slata sin tóin an chiseáin.
Annsan dhéanfá na sáidhte do ghearradh timpeall
dhá órlach ó bhuinne an bhéil.
Ní bheadh puinn maith ins an
ciseán gan iomchair agus dá bhrigh sin deintear
cinn do chur air. Fadó bhíodh súgán déanta
de thuighe nó d'fhéar mar iomchair ag na daoine
ach anois bíonn píosa de shean-mhála na ionad
san.
Fuaireas an sgéal so ó
Dhómnall Ó Suibhne,Doire an Lunaig.
(Uasaidthe
le Cead Roinn Na Gaeilge UCD)